Mười người cưỡi mười con ngựa gầy, băng qua đường đèo xói mòn dẫn về vùng Glaiv, nơi từng là đồng bằng, nay đã là rìa chiến tuyến.

Đi đầu là Herrik, tay giữ chặt tập hồ sơ dày cộm trong áo choàng. Gió mang theo bụi đất trộn mùi khói củi và nước lạnh. Vùng này vừa có nổi loạn cách đây ba hôm, Trạm Giám Lương bị đốt, một phụ tá bị treo ngược qua đêm, đến sáng mới có lính đến cắt dây.

Theo sau ông là ba học sĩ do chính tay ông chọn, không phải mạnh hay thông minh nhất, nhưng mỗi người đều nắm rõ ít nhất mười lối gian lận trong sổ kho. Còn lại là sáu lính hậu tuyến, không mang phù hiệu quận, không đội mũ giáp sặc sỡ, Herrik không muốn ai biết đây là đội từ Hội đồng. Họ ăn mặc như dân vận chuyển, tay mang theo bút chì, dây đo, cân tiểu ly, và một túi da chứa mẫu thóc tiêu chuẩn.

Địa điểm đầu tiên là Trạm Giám Lương Glaiv Trung – trạm kho loại ba, phụ trách nuôi ba đơn vị lính tuyến đầu và một phần dân sơ tán.

Cổng trạm mở khi họ đến, nhưng không có nghi thức chào. Quản trạm tên là Jerrad, từng là trợ lý hậu cần, bị thuyên chuyển về đây khi người tiền nhiệm mất tích trong một đợt tuyết đỏ. Gã béo, lưng còng, nói chuyện như đang luôn lo vợ mình nghe trộm sau tường.

"Thưa các ngài, thật là vinh dự. Nếu tôi biết trước là Học viện trưởng đến, tôi đã... tôi đã cho sửa lại cái hàng rào trước rồi."

Herrik không cười. Ông đưa tay ra.

"Báo cáo tồn kho tuần trước, báo cáo nhập tháng này, nhật ký vận chuyển, sơ đồ kho. Giao đủ trong nửa canh giờ."

Jerrad chớp mắt, tay đổ mồ hôi.

"Ờ... vâng. Vâng, tất nhiên. Ngài đi đường xa, chắc muốn nghỉ..."

"Chúng tôi không nghỉ. Người chết đói thì không nghỉ."

Bốn người trong đội bước vào kho sau, bắt đầu đo lại từng bao, từng thùng, cân từng nắm gạo. Một người kiểm tra mẫu xem có bị pha trấu, mạt mốc, bột đá. Một người khác dò dấu dây kéo, tìm chỉ khâu lại bao, dấu hiệu từng bị tháo rồi khâu lại để ăn bớt.

Trong ba canh giờ, họ phát hiện:

Một nửa số bao có trọng lượng thấp hơn tiêu chuẩn ba phần trăm.

Thùng ghi “muối” chỉ còn cát.

Một phòng trữ kín, vốn phải rỗng, lại chứa đầy túi cũ có niêm đỏ – hàng quân dụng chưa khai báo.

Herrik ngồi xuống chiếc ghế gỗ xộc xệch trong gian nhà giữa trạm. Jerrad đứng đối diện, run.

"Có ba giả thuyết cho chuyện này" Herrik nói. "Một là ông ngu, không kiểm kho. Hai là ông biết mà không dám báo. Ba là ông tham."

Jerrad há miệng định cãi, nhưng Herrik giơ tay ngắt lời.

"Ta không cần biết ông thuộc loại nào. Điều duy nhất cần là: ông còn giá trị gì với ta không."

Gã quản trạm toát mồ hôi.

"Tôi có danh sách những người chia nhau số hàng đó. Không tên ai trong quan hệ của tôi. Là đám dân phòng, tay trong trong lính, có cả một kẻ từng từ Veyrhall xuống. Tôi... tôi ghi hết."

Herrik nhìn thẳng vào mắt gã. Im lặng một nhịp.

"Nếu ông giao đúng và sớm, ta giữ ông lại với tư cách ‘nhân chứng hữu ích’. Nếu không, ông sẽ là người đầu tiên mà đội điều tra của ta nộp đầu về cho Hội đồng."

Gã gật lia lịa.

Đêm hôm đó, đội ở lại tại trạm. Không cắm cờ, không treo dấu hiệu. Nhưng tin họ đến đã lan ra bốn khu dân lân cận. Sáng hôm sau, năm người dân xuất hiện, mang theo thư nặc danh, bảng cân gạo, và lời tố cáo.

Đêm xuống, gió lạnh như kim đâm. Trong sân sau trạm, một lính hậu tuyến phát hiện dòng chữ nguệch ngoạc mới được bôi bằng tro và máu lên bức tường gạch.

"Herrik chết. Gạo cho dân."

Ngay bên cạnh, một hình vẽ vụng về mô tả đầu người treo lủng lẳng trên cột cân.

Herrik nhìn dòng chữ. Không nói gì. Ông quay lại phòng chứa, ghi chú thêm vào danh sách: “Dư luận địa phương phản ứng thù địch. Mức độ nguy hiểm tăng.”

Không có phấn. Không có lời triết lý.

Ông chỉ viết tiếp báo cáo.

...

Trạm Giám Lương Fenvil Tây nằm cạnh một nhánh sông nhỏ đã cạn. Mùa tuyết đỏ vừa qua khiến lòng sông nứt nẻ như da người bệnh. Tuy vậy, trạm vẫn đứng vững – hai kho đá, một gian cân, một phòng lưu sổ có niêm sáp đỏ.

Herrik đến nơi vào buổi trưa. Không có người chết treo trên cổng, không có bạo loạn. Nhưng không ai ra đón. Và trên đường từ chốt gác đến cửa kho, không hề có tiếng trẻ con.

Quản trạm tên Ferran, một người đàn ông gầy nhưng sạch sẽ đến mức đáng nghi. Áo không nhăn, sổ không lấm, câu chữ viết như in. Ông ta cúi đầu rất thấp khi gặp Herrik.

"Chúng tôi đã nghe về ngài. Báo cáo kho, vận chuyển, định mức và nhu cầu đều đã đóng sẵn, sắp theo thứ tự thời gian và loại hàng."

Herrik lật một quyển. Giấy mỏng nhưng dày công. Ghi đủ ngày giờ, chữ ký người nhận, khối lượng, thậm chí có ghi chú về thời tiết ngày chuyển hàng.

"Ông có học ở Học viện không?" Herrik hỏi.

"Không, thưa ngài. Nhưng tôi đã sao chép nhiều sổ mẫu cũ và học viết từ đó."

Herrik gật nhẹ. Ông cho ba người vào kho kiểm hàng. Quá nửa số bao còn niêm. Cân đủ. Không có bao rỗng, không có dấu khâu lại. Các niêm sáp trùng màu với nhật ký. Không có gì để nghi ngờ.

"Vậy vì sao," Herrik hỏi, "ba mươi hai người chết đói trong phường lân cận chỉ trong tuần trước?"

Ferran đứng yên.

"Chúng tôi… giao đủ số lượng như yêu cầu. Nếu có người đói, có thể họ nằm ngoài danh sách."

"Không thể có ba mươi hai người nằm ngoài. Đó là một phần mười dân số một phường."

Ferran thở ra một hơi dài, rồi rút từ túi áo một xấp danh sách nhỏ.

"Họ là người tị nạn. Không hộ khẩu, không có giấy phân phối."

Herrik cầm lấy. Một vài cái tên trong đó đã bị gạch. Bên cạnh là ghi chú bằng mực đỏ: “Không có mã số nên không cấp phần.”

Ông không nói gì, bước ra ngoài. Tại cổng trạm, một bà lão đang ngồi, tay ôm một bọc vải ướt.

"Ông là người từ trên tới à?" bà hỏi.

"Phải."

"Ông xem có thể mang cháu tôi theo. Nó còn sống, nhưng chẳng biết còn thở được bao lâu. Nhà tôi có tám miệng, chết mất ba rồi. Tôi không xin gạo, chỉ xin nó có chỗ sống."

Herrik nhìn xuống. Trong bọc vải là một bé trai, gầy như que củi, mắt mở nhưng không cử động.

Herrik không trả lời. Ông ra hiệu cho một lính hậu tuyến, đưa cả hai vào kho phía sau, đặt tạm trong gian chứa rơm khô. Rồi ông quay lại, cầm bút, viết:

“Không có thiếu hụt trong sổ sách. Nhưng sổ sách không nuôi người. Vấn đề nằm ở cách xác định ‘người được cấp phần’.”

"Ông có bao nhiêu phần dự trữ chưa phân phối?" Herrik hỏi lại Ferran.

"Khoảng hai mươi bao, để phòng đột xuất."

"Ta trưng dụng mười hai bao. Giao cho dân không có hộ khẩu, ưu tiên trẻ nhỏ và bệnh nhân. Trạm giữ lại tám bao."

Ferran giật mình.

"Thưa ngài, điều đó trái quy định. Tôi có thể bị truy trách nhiệm nếu cấp sai..."

Herrik nhìn ông ta, giọng trầm hẳn xuống.

"Nếu ông lo bị kỷ luật, hãy viết một đơn khiếu nại gửi về Cung Đá. Ghi rằng Học viện trưởng đã ép buộc ông vi phạm quy định để cứu người. Tôi sẽ ký vào dưới cùng."

Ferran cắn môi, rồi gật đầu. Tay ông run khi viết.

Trong tối hôm đó, hơn năm mươi suất gạo nhỏ được chia cho những người “không có mã số”. Không ai cười. Không ai cảm ơn. Nhưng lần đầu tiên sau bảy ngày, ngọn lửa trong bếp phường cháy sáng suốt đêm.

Khi trời gần sáng, Herrik ngồi một mình trên bậc gỗ trước kho.

Trong tay ông là một mảnh giấy. Trên đó là ba dòng ngắn:

"Gạo có. Người có. Quy định có. Nhưng không có ai hỏi rằng: ai được sống."

Ông không viết tiếp.

Trời đang lạnh dần. Tuyết đỏ sẽ sớm rơi trở lại.

...

Buổi họp khẩn được tổ chức trong vòng chưa đầy một ngày sau khi báo cáo từ Herrik đến tay Tể tướng Radric.

Khi Radric đặt tập giấy lên bàn đá dài giữa phòng, tiếng giấy chạm đá vang nhẹ, nhưng trong khung phòng kín như chôn dưới lòng thành, âm thanh đó nghe như một vết chém.

Ba mươi bảy trang. Đóng sáp vàng của Học viện, chữ ký đen sậm, và một góc dính tro. Dấu hiệu Herrik viết nó bằng tay trần, giữa bụi đất và xác người.

Radric đứng lên. Ông không cần giới thiệu. Bản báo cáo đã luân chuyển qua tay từng người có mặt.

"Báo cáo đầu tiên cho biết các trạm lương thực hiện tại thất thoát ít nhất hai mươi hai phần trăm tổng định mức. Nguyên nhân đến từ sai lệch trong vận chuyển, quản lý kho tệ hại và tham nhũng kéo dài. Báo cáo thứ hai tập trung vào một trạm có sổ sách hoàn hảo, đúng quy chuẩn từng mục, nhưng khu phường lân cận lại có hơn ba mươi người chết đói chỉ trong tám ngày qua."

Loen, Magister Hậu Cần, không ngẩng đầu. Ông ngồi im, tay vẫn đặt trên chuỗi chìa khóa đồng bên hông. Mắt nhìn vào mặt bàn, như thể đang kiểm lại từng con số trong đầu.

Myren, tướng tổng chỉ huy, lên tiếng.

"Nếu những gì Herrik nói là đúng, thì ta không chỉ mất lương thực. Ta đang để dân chết vì chính sách."

Radric trả lời ngay.

"Không phải chết vì chính sách. Là chính sách không theo kịp biến động. Quy định cấp phần không bao gồm người tị nạn, trẻ mồ côi, dân sơ tán không hộ khẩu."

Myren nhấn giọng.

"Và họ chết vì chúng ta gọi họ là số lẻ?"

Sứ giả Helene khẽ đập tay lên bàn, giọng khô và sắc.

"Tôi từng chứng kiến Varrathi mất quyền lực chính trị chỉ trong một mùa tuyết, vì họ bỏ lại người dân không có giấy tờ. Chết vì đói, không phải vì kẻ thù. Bỏ rơi dân không giữ được hệ thống. Nó phá tan họ."

Loen lên tiếng, giọng mệt mỏi.

"Herrik đúng. Nhưng ông ta đã tự ý trưng dụng kho và thay đổi quy định phát lương thực. Học viện không được phép làm điều đó. Nếu ta mở đường, những trạm sau sẽ dùng tên ông ấy để cấp phát không theo hệ thống. Lúc đó, chuỗi phân phối quốc gia sụp đổ."

Chủ tế Aldren vuốt râu, ánh mắt đục như đá mài qua sương đêm. Ông không hỏi, chỉ nói như đang rút từ một bài giảng cũ.

"Luật là để giữ con người. Nếu không giữ được người, luật còn tồn tại vì lý do gì?"

Radric gật đầu, rồi nói chậm rãi.

"Chúng ta không thể làm ngơ. Nhưng cũng không thể để Học viện vượt quyền. Tôi đề xuất giữ Herrik trong vai trò điều tra, nhưng mọi thay đổi quy tắc phát lương thực phải có sự chấp thuận của Hội đồng."

Myren lắc đầu.

"Chậm trễ một ngày là mười xác mới. Ngài giữ trật tự để làm gì nếu chẳng còn ai sống để tuân theo nó?"

Radric đáp, giọng lạnh.

"Ta giữ nó để còn có người mà cứu. Nếu hệ thống sụp, cái chết sẽ không còn lựa chọn."

Helene cười khẽ.

"Câu đó ngài viết thử vào thư gửi gia đình những đứa trẻ chết ở Fenvil xem họ thấy sao."

Cả phòng chìm vào im lặng. Lò than trong góc kêu lách tách vì tro rơi.

Chủ tế Aldren gõ tay ba nhịp lên mặt bàn đá.

"Chúng ta bỏ phiếu."

Ghế của Vua Calbrecht II vẫn trống, phủ khăn xám. Ghế của Herrik bỏ trống vì ông đang ở ngoài thành, giữa tuyết, bùn và xác.

Chỉ còn năm phiếu.

Radric bỏ phiếu phản đối. Ông không tin vào bất kỳ thay đổi nào vượt khỏi quy trình hiện hành. Herrik có thể tiếp tục điều tra, nhưng không được đụng đến chính sách nếu chưa có sự đồng thuận trước.

Loen cũng phản đối. Ông nói rõ: mọi điều chỉnh cấp phát không thông qua bộ hậu cần là nguy cơ làm vỡ hệ thống toàn quốc.

Helene bỏ phiếu thuận. Bà chấp nhận cho Herrik toàn quyền điều phối tại hiện trường, không cần xin phép, miễn là kết quả cứu được người.

Myren cũng thuận. Ông nhấn mạnh rằng đây không phải lúc tranh cãi về thủ tục khi cái chết đã chờ sẵn ngoài kho.

Aldren đồng thuận, kèm theo điều kiện: một giám sát viên của Giáo viện sẽ tháp tùng Herrik ở trạm kế tiếp để theo dõi đạo lý trong từng quyết định sinh tử.

Ba người đồng thuận. Hai người phản đối.

Đủ đa số.

Quyết định có hiệu lực.

Một sứ giả được cử đi ngay trong đêm. Mang theo bản lệnh đóng dấu, lời dặn cụ thể, và một người của Giáo viện.

Herrik được tiếp tục tới trạm thứ ba. Sau đó, ông phải quay về Veyrhall, trình bày toàn bộ kế hoạch cải tổ lương thực trước mặt Hội đồng.

Không ai nói thêm. Nhưng trong lòng mỗi người, một ý nghĩ dần rõ rệt:

Nếu Herrik thành công, hệ thống sẽ thay đổi.Nếu Herrik thất bại… hệ thống có thể chết trước cả khi thay đổi kịp.