Đây có thể là tác phẩm khiến mị khó bình phẩm nhất trong số tất cả những tác phẩm mị đã vớ tay vào trên Hako này. Một phần là vì nó là một trải nghiệm nhạy cảm, một phần là vì tác phẩm này lột tả tác giả của nó quá rõ ràng. Chỉ một lời nhận xét sai lầm thì mị có thể sẽ phải hối hận, và không ai muốn vài cái blog viết với tinh thần xây dựng sở thích lại thành một hậu quả thực tế. Tuy nhiên, vì đây là một tác phẩm đặc trưng, cũng vì nó chưa hoàn thiện, mà mị theo sự chấp thuận của tác giả mà viết ra bài này. 

(TLDR) Trong bài viết này, mị sẽ chỉ ra vì sao Ký nhỏ chống độc, mười ngày yêu em (từ sau xin gọi là Ký nhỏ) là một tác phẩm có phần… lộn xộn. Nó như là sự kéo dài miên man của chính những suy nghĩ lẩn quẩn trong đầu tác giả thay vì là một câu chuyện. Và dù có thể tranh cãi rằng một mảnh đời “thực tế” sẽ không bao giờ có trật tự, thì bất kì thứ gì đăng lên đây nên là một câu chuyện chứ không phải là một tài liệu thuật lại cuộc đời. Tác giả có nghệ thuật không? Tất nhiên là có nhưng sự nghệ thuật của tác giả chỉ dừng lại ở sự lãng mạn trống rỗng, thiếu vắng chút lý tính làm nên cầu nối giữa thế giới nội tâm hỗn loạn của tác giả và người đọc. 

I/ Một số điểm tốt của truyện

Câu từ phong phú và hành văn tương đối mượt mà

Chỉ cần đọc cỡ 500 từ đầu, mị đã lập tức cảm nhận được đây là một bạn tác phải tầm cỡ kha khá. Hoặc tối thiểu nhất thì bạn tác đã đọc đủ nhiều văn bản chính thống, bồi dưỡng vốn văn hoá của bản thân. Để rồi tất cả nỗ lực đấy được dồn vào mô phỏng lại thành công những câu từ tươm tất, thậm chí đôi lúc có cánh. Dù có chút đáng tiếc là cách hành văn này chỉ đang dừng ở mức độ mô phỏng lại từ sách vở chính thống, có chút thiếu đi chất riêng, nhưng không thể thay đổi việc nó dễ theo dõi. Nếu có bạn đọc vãng lai muốn nâng cấp “tính chính thống” trong cách hành văn của bản thân, thì Ký nhỏ là một tác phẩm khá đáng để học hỏi. 

Một trải nghiệm đặc trưng

Mỗi người có thể sẽ có ấn tượng khác nhau về mảnh đời đã được khắc hoạ lại trong câu chuyện, nhưng mị nghĩ rằng ai cũng sẽ có chút rung động. Câu chuyện đã khơi dậy được cảm xúc trong mị, và đó có lẽ đã là một nền tảng rất thành công rồi… dù cũng chính điểm này cũng dẫn tới một số vấn đề sẽ được nhắc sắp tới.

II/ Một số điểm có thể cải thiện thêm

Lạc lõng và chắp ghép

Bạn có dặn mị từ trước là đừng để ý quá về tính hợp lí của câu chuyện, nhưng có lẽ chính sự tự ti và yêu cầu mâu thuẫn đó là thứ khiến cho câu truyện của bạn trở nên hết sức vòng vo. 

Mị theo yêu cầu của bạn mà sẽ không thắc mắc về tính lôgic của câu chuyện, của trải nghiệm mà bạn thuật lại. Thế nhưng chẳng phải chính vì nó là một trải nghiệm có thật mà bạn nên quan tâm hơn nữa tới việc nó có hợp lí hay không sao? Mà có lẽ việc đó cũng chẳng quan trọng tới vậy khi mà chẳng có cái cốt truyện nào thật sự tồn tại trong những sự kiện có thật đã diễn ra tại bệnh viện nọ cả. Nhưng mà bạn à, không có mảnh đời nào mà không thú vị cả, vấn đề nằm ở bút lực của bạn khi là tác giả nhưng không thể viết biến tấu ra một câu chuyện cho những gì đã diễn ra.

Bạn có thể tranh cãi với mị rằng bạn muốn tập trung xoáy sâu hơn vào thế giới nội tâm của nhân vật. Mị sẽ thừa nhận là nó khá ấn tượng và có lẽ là một lát cắt thực tế về tâm lí của những người mang căn bệnh quái ác nhất định. Thế nhưng chiều hướng của nó thì chẳng rõ ràng, và liên kết của nó với những sự kiện thực tế gần như bằng không. Và mị hi vọng bạn có phể phân biệt được giữa việc “dẫn nhập” và “liên kết”, bởi vì những nội tâm kì lạ nọ nhiều lúc nó còn chẳng có liên hệ một chiều với sự kiện thực tế, nói chi đến một liên kết hai chiều. Và dù có thì nó cũng đều rất nông, khai thác sơ sài, trong khi đó là cách tốt nhất để bạn giúp cho những người đọc chưa từng trải nghiệm căn bệnh đó thật sự thẩm thấu ảnh hưởng của căn bệnh. 

Và một trong những lí do mà mị không muốn viết bài này là vì bạn, hoặc một tay white knight nào đó, sẽ có thể phản bác với lí lẽ là “con mắm này như mẹ thiên hạ, đi phán xét cuộc đời của người khác”. Mị không cãi được và cũng không muốn cãi… nhưng thiết nghĩ thì đây vẫn là chỗ để đăng truyện, truyện cho thanh thiếu niên hay người mới lớn vào giải trí. Nhập gia thì tuỳ tục, đã ở đây thì chẳng phải bạn nên “truyện hoá” mảnh đời ấy hơn sao?

Vì vậy mà việc có chỉnh sửa hay không là hoàn toàn tuỳ thuộc vào bạn. Nhưng nếu bạn có ý định sửa chữa, hãy bắt đầu với việc xây dựng một kế hoạch, một sườn truyện với những sự kiện, những cảnh, những chi tiết móc nối với nhau rõ ràng. Bạn làm được chứ không phải hong, mị cảm nhận được khả năng đó của bạn ở một số phân đoạn ngắn. Chỉ là bạn đơn thuần là chưa đủ thấu đáo với việc đó thôi. 

Gần gũi hay xa cách?

Lại một lần nữa mị phải bình phẩm về lời thoại nhân vật, nhưng lần này dễ nói hơn rất nhiều vì mị được phép dựa vào cơ sở là bối cảnh đời thực. Và chắc chắn là những câu thoại trong truyện này chẳng hợp bao nhiêu với cái bối cảnh của nó. 

Thiết nghĩ bạn cũng đã phải cỡ thanh niên khi đã trải qua nhiều điều đến mức có thể viết nên cả một câu chuyện ngắn… nhưng mị thật sự phải băn khoăn không thôi về kinh nghiệm giao tiếp thực tế và đời sống xã hội của bạn. Cũng bởi vì những câu thoại xuất hiện trong truyện của bạn… nó thảo mai đến mức khiến mị rợn tóc gáy, những câu thoại có thể bóc thẳng từ những câu chuyện viễn tưởng ra. Mị có thể khẳng định chắc nịch với bạn là ngoài đời không ai nói chuyện như thế cả, và cái câu thoại sát thực tế nhất bạn viết được nó cũng chỉ ở mức xã giao (trừ những câu chửi bới của người mẹ ra, và thậm chí chính cái đó cũng vẫn tồn đọng chút vấn đề này). 

Lãng mạn hoá thoại là một trường phái hoàn toàn bình thường thôi… nhưng vấn đề ở đây là nó chẳng ăn nhập gì với cái bối cảnh mà bạn miêu tả và thể hiện cả. Một cái bối cảnh rõ ràng là sát với thực tế, miền bắc Việt Nam… Sự kết hợp lạc quẻ này khiến cho mị không thể nhập tâm vào câu chuyện, vốn là một quá trình rất quan trọng để hiểu hơn và đồng cảm với nhân vật… 

Lời khuyên của mị là hãy quan sát kĩ hơn giao tiếp thường ngày xung quanh bạn đi. Mị không bảo bạn phải chợ búa hoá những câu thoại của bạn, nhưng ít nhất hãy viết sao mà bất kì ai đọc thành tiếng cũng không phải cảm thấy “khúm núm”. 

Trên mức “trần truộng”, dưới mức “phản cảm”…

Đây là vấn đề khiến mị trăn trở nhất khi đọc truyện của bạn. Đó là tất cả những đặc tính mà bạn gán cho nhân vật chính của bạn, những đặc tính xấu, nó đều được phản ánh rõ ràng trong cách viết của bạn. Căn bệnh quái ác và câu truyện rời rạch thiếu liên kết, tâm lí lãng mạn của nhân vật chính và những lời thoại xa rời thực tế,… Nó khiến cho việc càng đọc mị càng nhận ra rõ ràng rằng nhân vật chính và tác giả là một. Đây đáng ra là một đỉnh cao của việc “show don’t tell”… Nhưng mà khi chỉ tiếp xúc với toàn những đặc điểm xấu thế này, thứ duy nhất làm mị cảm nhận rõ ràng… là sự phản cảm. 

Vấn đề này không nằm ở con người còn khiếm khuyết của bạn, ai cũng khiếm khuyết theo cách riêng của họ cả. Thế nhưng khi thể hiện ra thì người ta thể hiện một cách hài hoà những điểm tốt và những điểm xấu, để thấy rõ rằng con người ai cũng tốt có mà xấu cũng có. Nhưng trường hợp của bạn, những điểm tốt là những thứ không liên quan tới bạn, tới nhân vật, và điểm xấu thì cứ liên tục phô ra trên nội dung lẫn con chữ… Nó khiến mị dè dặt, cũng bởi bạn như một khối tiêu cực sẽ vỡ tung bất kì lúc nào hệt như nhân vật trong truyện vậy.

Để rồi cuối cùng đọc xong mị chỉ còn sót lại cảm giác khó xử, thay vì những suy nghĩ sâu hơn về mảnh đời và con người bạn, hay cao hơn nữa là sự cảm thông và thấu hiểu sâu sắc về bạn như một cá thể. 

Điều này thật sự khiến mị phải cân nhắc… khuyên bạn nên nghiêm túc xem lại việc bản thân thật sự đủ ổn để chấp bút về cuộc đời của bản thân chưa. Bởi muốn làm được những điều mà mị nói trên không hề khó, nó chỉ cần một tâm trí thật sự minh mẫn và một cái nhìn thật sự thấu đáo về trải nghiệm của bản thân thôi… 

Tổng kết: Có thể bạn sẽ thắc mắc rằng tại sao mị không bình luận quá nhiều về phần thứ hai trong truyện của bạn. Đơn giản là vì nó quá ngắn, và nó vẫn mắc phải hai vấn đề đầu mà mị đã nhắc ở trên trong cách triển khai. Dù sao đi nữa, mị vẫn nghĩ bạn nên tạm ngưng và dời tác phẩm này viết lại ở một lúc nào đó xa hơn trong tương lai. Nhưng tuyệt nhiên đừng nghĩ rằng bạn nên ngừng viết, vì bạn vẫn là một tay bút hứa hẹn, nhưng có lẽ sẽ phát triển tốt hơn nhiều ở thể loại viễn tưởng. Tuy nhiên tới cuối cùng thì quyết định là ở bạn, và dù sao thì tác phẩm của bạn cũng đang vắng khách đến đáng thương (và việc này không thể cải thiện được dựa trên thể loại bạn chọn) nên dù bạn có xử lí thế nào cũng vậy cả thôi. 

Trước khi kết thúc, mị vẫn xin cảm ơn bạn, vì đã cho mị xem qua một mảnh đời mà gợi lên trong mị nhiều cảm xúc khó tả…

Ciao, Minh.