Các bạn có niềm tin vào những lời cầu nguyện không?

Các bạn có niềm tin vào những điều ước tưởng chừng như viển vông không?

Tôi không hỏi về thần thánh hay tín ngưỡng. Cũng chẳng đề cập gì đến những nghi thức kì dị. Mà là những lời cầu nguyện, chúc phúc trong vô thức, khi chúng được thốt ra khi chẳng còn điều gì để nắm giữ, trôi dạt trong một vùng vô định tựa chiếc phao cuối cùng trên mặt hồ của một giấc mơ sắp trôi dần, chìm dần, sa dần vào dĩ vãng. Thứ vốn khuất sâu thẳm bên trong cái ‘ngã’ của mỗi con người, thứ niềm tin không ai dạy, chẳng ai chỉ, nhưng ai cũng mang theo như một bản năng di truyền. 

Con người từ hàng nghìn năm trước đã sống với những “niềm tin mặc định” ấy: tin vào sự linh thiêng của một cái tên, tin vào điều ước thầm thì trước giấc ngủ, tin rằng một chiếc vòng cổ có thể giữ bình an bên người, hoặc một câu nói yêu thương có thể chữa lành và xoa dịu một trái tim đang dần héo mòn. Dù ở thời đại nào, giữa khoa học và mê tín, giữa văn minh và bản năng, chúng ta vẫn không ngừng gán ghép và không ngừng sống dưới định kiến, phạm trù của những vật thể, sự kiện, hay ký ức một giá trị vượt khỏi giá trị hiện thực.

Điều này giải thích cho việc cơ chế bản năng của con người đối mặt với điều chưa thể lý giải. Khi đứng trước ranh giới giữa sống còn và mất mát, giữa hy vọng và tuyệt vọng, con người không chọn im lặng, họ chọn cầu nguyện, chúc phúc và thực hiện những điều ước gần như không tưởng. Không phải vì họ chắc chắn được đáp lời, mà vì sâu thẳm bên trong, họ tin rằng có một thế lực nào đó, dù không tên, không tồn tại dưới một hình bóng nhất định, vẫn đang lắng nghe và dõi theo từng bước chân nặng nề nơi khổ ải đó.

Và chính từ niềm tin vô thức ấy, con người bắt đầu chuyển mình tạo nên một lớp thực tại hoàn toàn khác. Một lớp thực tại nằm song song với vật chất, không thể đo đạc, không thể kiểm nghiệm, nhưng lại len lỏi trong từng quyết định, từng cảm xúc, từng khúc quanh của số phận.

Các nhà tâm lý gọi đó là hệ thống “tự huyễn hoặc tích cực”. Các nhà thần học gọi đó là “linh cảm thiêng liêng”. Các triết gia gọi đó là phần bóng của thực tại. Nhưng những ai từng chạm vào nó, chỉ gọi bằng một cái khái niệm đơn giản:

Ý niệm.

Ý niệm không phải là một phép màu, cũng không hẳn là mê tín. Ý niệm không thuộc về bất kỳ tôn giáo nào, nhưng nó lại là phản ứng sâu nhất của cảm xúc trước thực tại, khi con người nghĩ mãi về một điều chưa xảy ra, hoặc không chấp nhận một điều đã xảy ra; trong vô thức. Là khi những ký ức, những khao khát, những tiếc nuối, những tổn thương... tụ lại thành một khối năng lượng vô hình, như mạch nước ngầm chảy ngược dưới tầng ý thức, như một nguồn sống mãnh liệt đang dần len lỏi tìm kiếm sự cứu rỗi trong cơn mưa đay nghiến trút xuống hối hả dồn dập. 

Thế nên có bao giờ các bạn tự hỏi, rằng nếu một ý niệm đủ sâu sắc, đủ mãnh liệt, liệu nó có thể xoay chuyển… mọi thứ không?

Không phải chỉ xoay chuyển số phận, mà là xoay chuyển kết cấu của thực tại. Như một hạt bụi rơi vào bánh răng, không phá vỡ, nhưng khiến tất cả chệch đi vài ly, để rồi lệch hẳn về một dòng thời gian khác. Một ý niệm sâu sắc đến mức tự viết lại định mệnh, không bằng ma thuật, không cần khoa học, mà chỉ thông qua sự tin tưởng tuyệt đối đến mức chính vũ trụ không dám phủ nhận nó nữa.

Không rõ lệch từ đâu, chỉ biết rằng một vật từng ở đây, giờ vốn đã không còn. Một người từng sống, giờ không ai nhớ tên. Một sự kiện chưa từng xảy ra, bỗng trở thành ‘hiện thực’ của cả tập thể. Không ai tạo ra ý niệm, nhưng có những người thu hút nó và phát triển nó. Không phải vì họ mạnh, mà vì họ đã đứt, ở đâu đó trong tâm trí, dường như có một đường gãy mảnh như sợi tóc, đủ để cho thế giới bên kia rò rỉ vượt qua mọi giới hạn thời-không.

Tuy nhiên, ý niệm, không đơn thuần là chỉ suy nghĩ, là lời chúc phúc, là niềm tin tuyệt đối. Vì ở một số hiện thực khác, ý niệm còn mang phiên bản tựa một bản sao méo mó khuyết tật của hiện thực, hình thành từ tâm lý bị dồn nén, từ ký ức bị bóp méo, từ những lần nhìn thế giới qua lớp thủy tinh rạn nứt. Tha hóa hơn nữa, trong tầng sâu nhất của cái ‘ngã’ mà chính nó dựng nên, ý niệm dần biến dạng thành phản ánh lệch hướng của Ngũ Uẩn, nơi mỗi Uẩn không còn giữ đúng bản chất, mà giờ đây trở thành mảnh vỡ của một cấu trúc tâm thức đổ nát.

Sắc Uẩn, thân xác bị chối bỏ hoặc phủ nhận, để lại một thực thể lơ lửng giữa hiện hữu và phủ định. Khi thân thể không còn là của ta, liệu ký ức nào của y còn có thể gọi là thật? Thọ Uẩn, cảm giác, mang vết thương chưa lành, nhưng lại bị dùng làm ngôn ngữ để tái định nghĩa lại hiện thực. Liệu cảm giác đau đớn có bao giờ truyền đạt đúng điều nó vốn nên nói? Tưởng Uẩn, nơi hình ảnh và ký ức trộn lẫn, không còn phân biệt đâu là ảo giác, đâu là hồi ức. Nó không nhớ, mà là sự tái tạo đến vô tận, mỗi lần tái tạo là thêm một lần sự thật bị bóp méo. Hành Uẩn, động cơ và tâm lý, phản ứng như một sinh vật học từ sai lầm, nó không hành động để sống, mà để tránh tái sinh vào chính ký ức của mình. Và Thức Uẩn, nơi tất cả tụ hội, vốn là thức biết, nay vỡ thành vô số mảnh gương, mỗi mảnh phản chiếu một phiên bản ngụy tạo của cái ‘ngã’ ấy. Khi cái biết cũng không còn biết rõ chính nó, mọi phân biệt giữa thật và giả chỉ còn là hoang tưởng. Một người khi đau khổ quá lâu, sẽ khiến năm uẩn lệch khỏi dòng chảy vốn có. Và chính tại nơi đó, ý niệm hình thành như một phản ứng phụ của tâm thức bị quá tải, giống như bóng của một linh hồn chưa từng tồn tại.

Nó có thể nằm im. Có thể thở rất nhẹ dưới lằn ranh của các hiện thực, của ranh giới vốn đã rất mong manh. Nhưng nó luôn chờ đợi, cho đến một ngày...

Một đứa trẻ nọ, từng thì thầm một lời cầu nguyện, một lời chúc phúc, một lời ước tưởng chừng như vượt qua mọi giới hạn của siêu thực, chỉ một lần, giữa đêm mưa tầm tã trút xuống như những nỗi phiền não, như mọi thứ tan vỡ. Rằng “Ước gì mọi chuyện chưa từng xảy ra. Giá như mình có thể làm lại từ đầu.” Chẳng ai trả lời nó. Chẳng có tiếng chuông nào vang lên từ thiên đường. Tuy nhiên ở những giây phút tuyệt vọng nhất, thì nó đã tin. Tin đến mức, rằng chính Ngũ Uẩn của nó cũng bắt đầu tự xoay chuyển lại để hợp thức hóa cùng ý niệm mãnh liệt đó.

Đó không còn là hiện tượng tâm lý. Đó là sự thao túng hiện thực từ bên trong.

Không ai bảo đứa trẻ ấy phải nhớ, nhưng nó không thể quên. Không ai dạy đứa trẻ ấy phải cầu nguyện, nhưng từng lời con bé nghĩ, từng nỗi buồn nó giấu đi dưới lớp cảm xúc rẻ mạt được trưng ra ngoài thiên hạ tựa một lớp vỏ bọc hoàn hảo để ngụy trang, từng hiện thực sai lệch mà nó tự dựng lên nay để chống chọi với cơn dày vò của những mất mát, nay vốn đã không còn nằm yên, vốn đã không còn tồn tại dưới phạm trù của một ý niệm đơn thuần.

Thế giới bảo đứa trẻ ấy bị hoang tưởng. Tâm lý học gọi đó là chấn thương ký ức. Nhưng chính bản thân nó biết và hiểu rõ, nó không hề sai. Chính hiện thực đang chệch đi dần. Ý niệm mà đứa trẻ ấy từng vô thức tạo ra đã không biến mất, mà những ý niệm đó đã không còn tồn tại trong hiện thực của những ‘cá thể’ khác. Chúng định hình lại ký ức, xáo trộn nhân quả, và bắt đầu viết lại thân – tâm – thế giới từ chính cái khe hở giữa Ngũ Uẩn. Và nó biết thứ gì đó đang sống dưới lớp da của thời gian. 

Đó là một bản ngã khác. Một thực tại khác. Một ký ức chưa từng là thật với thế giới ngoài kia, nhưng vẫn đang tiếp diễn.

Ý niệm, vì thế, không chỉ nguy hiểm ở mức độ nó được tin tưởng, mà ở cách nó tự sống, tự lớn lên và tự vận hành như một sinh thể độc lập trong tâm trí, đôi khi chống lại chính chủ thể đã sinh ra nó. Đó không còn là một ý nghĩ, mà là một thực thể ký sinh đột biến theo chiều sâu của hệ quy chiếu nhân-quả, được nuôi lớn bằng ký ức sai, cảm xúc lệch và những hành vi không còn thuộc về mình. 

Vậy thì trở lại với câu hỏi khi nãy, liệu các bạn có nghĩ một ý niệm đủ mạnh có đủ để xoay chuyển hiện thực? Nếu một lời nguyện đủ mạnh để viết lại hiện thực, liệu nó còn là hiện thực không? Nếu một ký ức có thể lặp lại, chỉnh sửa, và cấy ghép người khác vào như vai diễn của một màn kịch… thì ai mới là “thật”? Nếu một cá thể nọ bỗng xuất hiện tại một thời điểm bất kỳ ở quá khứ nhờ ý niệm, thì kẻ nào mới thật sự là người đã quay về?

Câu hỏi này, tôi sẽ để các bạn tự có câu trả lời riêng cho chính mình.

Nhưng điều khác biệt, đứa trẻ ấy, không vì ý niệm mà tạo ra những vết nứt. Ngược lại, vì những đổ vỡ, nên và ắt mới hình thành một ý niệm, đúng với bản chất của nó. 

Đó mới là sự khai thông thật sự của ý niệm.

Không chỉ để sửa chữa, ban phước hay xoay chuyển dòng chảy của số phận, mà còn để lần ngược về nguồn, truy tìm khoảnh khắc đầu tiên ý niệm cất tiếng khóc chào đời, nó khởi sinh vì điều gì, cho ai, và với khát vọng nào. Đó có thể là một lời nguyện còn non nớt, run rẩy trước cơn gió của đời. Là một mảnh tâm thức chưa từng chạm đến sự thật của vô thường, hay là một dị bản méo mó, kết tinh từ những tầng đau khổ bị vùi sâu và bỏ quên. Đứa trẻ ấy không thực sự chống lại thế giới; nó chỉ đang lang thang, lần mò để tìm lại hình hài nguyên sơ của chính mình.

Tuy nhiên con đường tìm kiếm ý niệm thật sự không trải thảm hoa. Nó dẫn qua những hành lang tối, nơi từng tiếng vọng là dư âm của ký ức đã mục rữa, nơi mọi bóng hình đều là mảnh ghép méo mó của sự thật. Mỗi bước đi, đứa trẻ ấy lại lạc vào những phiên bản khác của bản thân, một kẻ hằn học, một kẻ tuyệt vọng, một kẻ đã từ bỏ tất cả. 

Tôi biết… hiện thực này không phải là một khối nguyên vẹn, mà là tấm thảm đan từ vô số ý niệm và nghiệp lực luôn cọ xát, va đập, và xung đột. Chúng triệt tiêu nhau, rồi lại sinh ra nhau, duy trì một thế cân bằng mong manh mà con người quen gọi là “lẽ thường tình”, là thứ phản chiếu mối quan hệ chằng chịt giữa nhân và quả, giữa duyên và diệt, giữa sinh và hoại. Và lạ lùng thay, chính vì nó ổn định, người ta mặc nhiên cho rằng đó là “đúng đắn nhất.”

Vậy thì… các bạn có bao giờ từng tự hỏi, nếu một bàn tay chen vào, xáo động sợi tơ ấy, liệu là đang cứu rỗi… hay đang gieo một mầm lệch lạc cho tương lai chưa?

Bởi một khi đã chạm vào guồng quay của nhân quả, không ai biết được mình sẽ gỡ rối hay siết chặt thêm nút thắt. Và đôi khi, thứ ta tin là thiện ý, lại chính là viên sỏi đầu tiên lăn xuống triền núi, kéo theo cả trận lở tuyết chôn vùi tất cả.